Nieuw Neutraal Moresnet: pilootproject voor nieuwe Nederlands-Belgische geopolitieke realiteit

Bron: Brusselse Sentinel

Verkenner Herman Van Rompuy brengt maandag voor de tweede keer verslag uit bij koning Albert II over de formatiegesprekken. De Vlaamse christen-democraat heeft na overleg met de Nederlandse minister van Gedane Zaken een onverwacht maar veelbelovend inhoudelijke voorstel uitgewerkt. Om de angel uit de impasse te trekken zal hij de koning voorstellen het ministaatje Moresnet nieuw leven in te blazen als pilootproject voor nieuwe verhoudingen binnen de Nederlands-Belgische geopolitieke realiteit anno 2007.

Neutraal Moresnet (oppervlakte: 344 hectare, ongeveer tweemaal het huidige Monaco) bestond zo’n honderd jaar (1816 tot 1914). Het dankte zijn bestaan aan onenigheid tussen Pruisen en het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden tijdens het Congres van Wenen (1815) over het trekken van de nieuwe grens na de val van Napoleon. Twistpunt was de lucratieve zinkmijn Vieille Montagne in het plaatsje Kelmis (zeven kilometer van Aken). Met het Verdrag der Grenzen (1816) werd besloten tot een status aparte voor het betwiste gebied en was Neutraal Moresnet geboren. Beide landen bestuurden Neutraal Moresnet, de burgemeester van Kelmis was het staatshoofd. In 1830 nam het nieuwe België de bestuurlijke rechten van Nederland over. Neutraal Moresnet werd al snel een belastingparadijs, de lonen waren hoger dan elders, de importrechten lager, en alcohol stoken was legaal. Binnen 50 jaar vertienvoudigde het aantal inwoners van 256 naar 2572.

In het begin van de negentiende eeuw werd gepoogd om van Neutraal Moresnet een Esperantostaat met de naam Amikejo (vriendplaats) te maken. In 1908 werd Amikejo enthousiast aangekondigd, er werd zelfs een volkslied, de Amikejo-mars, gecomponeerd. In 1914 werd Moresnet echter bezet door Duitsland. De Eerste Wereldoorlog zette niet enkel een streep door Amikejo. Na de nederlaag van Duitsland moesten de Europese grenzen opnieuw getekend worden. Het Verdrag van Versailles (1919) bepaalde dat Neutraal Moresnet bij België gevoegd zou worden.

Herman Van Rompuy zal de volgende argumenten aanhalen voor het creëren van Nieuw Neutraal Moresnet.

infrastructuur
Het creëren van de nodige infrastructuur kan met weinig investeringen. Zo zijn de volgende Natieattributen nog voorhanden: een vlag, een eigen volkslied (Amikejomars), postzegels en munten. Voorts staan 50 van de 60 grenspalen nog op hun plaats.

politiek
Het huidige Kelmis is bij uitstek een symbool voor de ingewikkelde Belgische geopolitieke situatie: het is een Duitstalige gemeente in het Waalse Gewest met historische banden met Nederland. Nieuwe Belgisch-Nederlandse geopolitieke verhoudingen kunnen zonder een nieuw verdrag tot stand komen: Nederland heeft officieel nooit afstand gedaan van de bestuurlijke rechten over Neutraal Moresnet.

taalproblematiek
De geschiedenis heeft laten zien dat in Moresnet verschillende talen naast elkaar kunnen bestaan. In geval van een onoplosbaar taalconflict kan herleving van de Amikejo, het Esperantolandje, een uitweg bieden.

economie
Moresnet biedt een uniek voorbeeld van geslaagde PPS (Publiek Private Samenwerking): de Société des Mines et Fonderies de Zinc de la Vieille Montagne, uitbater van de zinkmijn, vanaf 1837 was nauw betrokken bij het bestuur en voerde een zeer sociaal beleid.

gedoogbeleid
In Neutraal Moresnet was alcohol stoken legaal. Dit kan een alternatief zijn voor de hypocriete voordeur-achterdeur regeling rond de verkoop van cannabis. Een nieuw Moresnetbeleid is heilzaam voor de Volksgezondheid: het faciliteert de teelt van mediciale cannabis en garandeert lage THC-waarden van Moresnetwiet.

Uit welingelichte kringen is vernomen dat Nederland het voorstel voor dit pilootproject welwillend zal ontvangen.